De Eikenboom was een achtkante balkenzager aan weg en Zaan in Westzaandam. Hij stond even ten noorden van de Prins Bernhardbrug. De balkenhaven van de voormalige houtzager ligt nu onder de westelijke oprit van deze brug.
Op 10 december 1664 ontvingen Cornelis en Jan Claasz Gijsen en Claes Claesz Vriend de windbrief. Zeventien jaar later verzekerde Jan Claesz Gijsen de molen op 16 oktober. Veel gegevens zijn er niet over deze molen, die nog een naam genoot in het Westzijderveld zou krijgen. Deze Eikenboom achter het Noorderkerkpad aan de Zuiderwatering was echter een paltrok.
Op 5 juni 1723 verzekerde Jan Drost De Eikenboom in de Molenbuurt, zoals de huidige Westzijde in Zaandam toen werd genoemd, voor f. 2000,- . Tien jaar later was Jan overleden en werd de molen op naam van zijn weduwe gezet, die op 31 januari 1738 De Eikenboom verkocht aan Claas Pietersz Planck .
De molen werd in zijn lange bestaan twee keer door bliksem getroffen. Merkwaardig genoeg gebeurde dat binnen korte tijd. Op 14 augustus 1857 was het raak en op 30 oktober van dat jaar weer, maar beide keren brak er geen brand uit, zodat de schade, die de eerste keer aanzienlijk was, hersteld kon worden.
Pieter Boorsma zegt dat De Eikenboom in 1888 werd afgebroken, maar dat is onjuist. De molen verdween al vier jaar eerder in 1884. Dit blijkt uit een advertentie in het Zaanlandsch Nieuws-en Advertentieblad van 25 juli van dat jaar. Al op 21 maart werd de totale verkoop van de houtwaren op de werf van De Eikenboom aangekondigd voor 1 april. Niet lang daarna plaatste deurwaarder A.J.C. van Dalsum een nieuwe advertentie. Hierin werd een openbare verkoping aangekondigd, die op woensdag 30 juli werd gehouden ‘op het terrein van de gesloopte houtzaagmolen De Eikenboom in de Westzijde’.
Om tien uur ’s ochtends zal tegen contant geld gebeuren. Te koop zijn: een ijzeren krukas en een grenen molenroed lang 76 voet. Ik neem aan dat het hier om Amsterdamse voeten ging. Deze maat was 0,283 centimeter en het meest gangbaar in de Zaanse molenmakerij. De vlucht van De Eikenboom was dus 21 meter en 50 centimeter.
Daarnaast werden nog allerlei andere zaken te koop aangeboden, zoals drie zaagramen, zware eiken en grenen balken, metselstenen, dakpannen en brandhout. Alles was afkomstig van De Eikenboom en de bijbehorende gebouwen.
De molen stond dus 220 jaar aan de Westzijde in Zaandam.
Eikenboom
Type molen: zaagmolen bovenkruier
Plaats: Westzaandam
Bouwjaar: 1664