De weduwe van Willem Bakker verkocht op 14 januari 1716 ‘een huijssie, staende bij hete watermolentje genaemt Kapol.’ Dat was de eerste vermelding van deze watermolen, die het poldertje Oosterwilles, in het zuiden van Westzaan ten oosten van de weg, bemaalde. Het was een geringe achtkante grondzeiler. Hij stond niet ver van de bovenkruier zaagmolen De Tweelingen, die overigens pas veel later – in 1825 – werd gebouwd. De Kapol stond zelfs op het naambord van De Tweelingen, waarop verder te zien was dat de tweeling van Jacob Kruijt de eerste steen legden voor de nieuwe molen van hun vader. Het bord is nog aanwezig in het Molenmuseum in Koog aan de Zaan.
Van De Kapol is niet veel bekend. In 1791 werd hij nog eens genoemd bij een landverkoop. Het erf van de molen werd toen verhandeld, waarbij een erfpacht van f. 2,70 per jaar voor de molen werd vastgesteld. De Kapol stond dus op een gehuurd erf.
Daar bleef hij trouw het overtollige water van de Oosterwilles uitslaan tot er rond 1885 een gemaaltje werd gebouwd. De molen werd toen gekocht door Meijer Grootes, die hem liet verplaatsen naar de Nauernasche Vaart, waar De Kapol vlak bij de brug naar Vrouwenverdriet weer werd opgebouwd.
Hij kwam pal naast De Oranjeboom te staan, die eigendom van Meijer’s vader was. Diverse bronnen melden dat De Kapol als doppenmaler werd ingericht, zodat er een koppeltje stenen in werd geplaatst. Dit lijkt mij voor zo’n kleine molen echter een bedrijf dat bijvoorbaat kansloos was.
In maart 1976 vernam Frits Krom, een molenliefhebber uit Zaandijk, van de familie Grootes, dat de molen in 1885 was aangekocht door Meijer en dat hij hem had laten inrichten als maler van zwartsel voor schoenensmeer. Dat lijkt een beter bedrijf voor deze kleine watermolen.
De Kapol werd opnieuw als grondzeiler opgebouwd. Ruim tien jaar na de verplaatsing
werd de molen weer gesloopt. Volgens overlevering zou het voormalige watermolentje naar Friesland zijn gegaan en daar in polder 65 bij Munnekeburen weer zijn opgebouwd om zijn oude functie terug te krijgen en ook volgens plaatselijke verhalen was deze molen afkomstig uit e Zaanstreek. De watermolen van Munnekeburen kwam echter al in 1874 voor op een waterstaatskaart en over sloop, brand of vervanging is niets bekend. Of dit de Westzaanse Kapol was is nog steeds niet met bewijzen gestaafd.
Kapol
Type molen: watermolen en zwartselmaler
Plaats: Westzaan
Bouwjaar: 1716